OKNA ROZWOJOWE

Z TEGO ARTYKUŁ DOWIESZ SIĘ:

• Co to jest okno rozwojowe?
• Jak przedstawiają się okna rozwojowe dla kamieni milowych?
• Jakie są skale oceniające rozwój dziecka?

ROZWÓJ DZIECKA

Rodzice często niepokoją się o tempo rozwoju swojego dziecka, porównując je z rówieśnikami z najbliższego otoczenia. Należy jednak pamiętać, że każde dziecko jest inne i powinniśmy rozpatrywać postępy każdego z nich jednostkowo. Monitorowanie rozwoju dziecka służy przede wszystkim wcześniejszemu wykrywaniu nieprawidłowości. Rozwój cechuje indywidualizm, wariantowość (różnorodność), ciągłość i sekwencyjność.

BADANIA NAD ROZWOJEM

Światowa Organizacja Zdrowia powołała „WHO Multicentre Growth Reference Study” czyli organ zaprojektowany w celu oceny kamieni milowych i stworzenia pewnego standardu rozwoju. Przeprowadzono standaryzowane badania z udziałem dzieci w wieku od 4 do 24 miesięcy, które odpowiadały określonym kryteriom:

• badanie przeprowadzono wśród zdrowych dzieci, żyjących w warunkach, które z dużym prawdopodobieństwem nie ograniczały wzrostu,
• matki dzieci wybranych do wyznaczenia standardów stosowały określone praktyki prozdrowotne – karmiły piersią i nie paliły papierosów,
• badanie obejmowało dzieci z sześciu geograficznie zróżnicowanych krajów: Brazylii, Ghany, Indii, Norwegii, Omanu i USA (wyróżnikami były: znaczna zmienność etniczna, genetyczna, środowiskowa, kulturowa).

OKNA ROZWOJOWE I NORMY

W wyniku badań eksperci zalecili, aby podczas oceny rozwoju dziecka brać pod uwagę tzw. „okna rozwojowe” (ang. windows of achievement) czyli przedział czasu, zamiast krzywych centylowych i norm, które były związane z konkretnym miesiącem życia dziecka.

„Okna rozwojowe” ograniczają się do 1. i 99. percentyla zbiorczego rozkładu wszystkich badanych. Upraszczając, zbierają wszystkie uzyskane dane, odrzucają wartości skrajne i pozostałe wyniki interpretują, jako normalne zróżnicowanie wieku osiągnięć wśród zdrowych dzieci.

„Normy” określane poszczególnymi miesiącami stanowią średnią tych wszystkich wyników. Znaczy to tyle, że 50% dzieci osiągnęło konkretną umiejętność wcześniej lub w określonym miesiącu, ale drugie 50% osiągnęło ją później.

Okna rozwojowe dla poszczególnych kamieni milowych w rozwoju dziecka są następujące:

• utrzymuje główkę prosto w pozycji pionowej: 1-4 miesiąc
• leżąc na brzuchu, unosi się na wyprostowanych rękach: 3-6 miesiąc
• przewraca się z brzucha na plecy: 3-6 miesiąc
• przewraca się z pleców na brzuch: 4-7 miesiąc
• siedzi z podparciem: 4-7 miesiąc
• siedzi bez asekuracji (bez podparcia): 4 – 9 miesiąc
• stoi z asekuracją (z pomocą): 5-11,5 miesiąc
• czworakuje: 5-13,5 miesiąc
• stoi z asekuracją (z pomocą): 6-14 miesiąc
• stoi samodzielne (bez pomocy): 7-17 miesiąc
• chodzi samodzielnie (bez pomocy): 8-18 miesiąc
• biega: 13-20 miesiąc

OCENA ROZWOJU NIE JEST ŁATWA

Istnieje wiele skal do oceny rozwoju niemowląt i dzieci np. Skala Rozwoju Dziecka (ang. Alberta Infant Motor Scale – AIMS), Skala Rozwoju Motorycznego Peabody (ang. Peabody Developmental Gross Motor Scale), Skala DENVER II (ang. Developmental Screening Test – DENVER II), Ogólne Narzędzie Badania Przesiewowego Rozwoju (ang. General Developmental Screening Tool Ages and Stages Questionnaires – ASQ), Skala Codziennej Aktywności Niemowląt (ang. Daily Activities of Infants Scale – DAIS), Skala Rozwoju Bayley (ang. Bayley Motor Scale BSID) i wiele innych.

Jak widać w literaturze mamy gamę narzędzi do oceny rozwoju. Nie jest to proces łatwy i zostawiamy go osobom doświadczonym. Jeśli coś Was niepokoi w rozwoju dzieci – udajcie się do specjalisty, który spojrzy na dziecko pod względem holistycznym (całościowo) i oceni dziecko przede wszystkim pod kątem jakościowym w osiąganiu poszczególnych umiejętności.